Ο λόφος της Φιλερήμου βρίσκεται στην περιοχή της Ιαλυσού και είναι γνωστός για το μοναστήρι της Παναγίας της Φιλερήμου, για την αρχαία ακρόπολη της Ιαλυσού, για τον δρόμο του Γολγοθά, για τον εμβληματικό Σταυρό και για τα δύο εκκλησάκια του Προφήτη Ηλία.
Ανεβαίνοντας τη γραφική διαδρομή
Ενώ βρισκόμαστε στη λεωφόρο Ρόδου Αεροδρομίου, στο ρεύμα προς αεροδρόμιο, στρίβουμε αριστερά στα φανάρια του οικισμού Τριάντα στο ύψος του αστυνομικού τμήματος και συνεχίζουμε ευθεία μέχρι να φτάσουμε στους πρόποδες του βουνού.
Ανεβαίνοντας στο βουνό και ενώ μπορείτε να θαυμάσετε το πυκνό δάσος από πεύκα και από αρωματικούς θάμνους φτάνουμε πρώτα στα δύο εκκλησάκια του Προφήτη Ηλία.
Το νεότερο είναι αυτό που βρίσκεται πάνω στο δρόμο ενώ για να φτάσουμε στο παλιό ακολουθούμε το δρομάκι στα αριστερά της αυλής.
Το παλιό Εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία και η ιστορία του.
Χτίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1880 από τους κατοίκους του χωριού Τριάντα, καταστράφηκε από το σεισμό του 1929 αλλά ξαναχτίστηκε με τη βοήθεια των Ροδιτών της Ροδιακής κοινότητας της Αιγύπτου.
Μετά από συνεχείς κατολισθήσεις τη δεκαετία του 1960 έπαθε ζημιά στα θεμέλια του και ήταν μετέωρο από την πλευρά του ιερού. Το 2010 αποκαταστάθηκε και είναι πια ασφαλές.
Συνεχίζοντας προς την κορυφή
Συνεχίζοντας την πορεία για την κορυφή του βουνού μπορούμε να παρατηρήσουμε στα δεξιά μας διαδοχικά το διάδρομο του αεροδρομίου, την κωμόπολη της Κρεμαστής, τα Τριάντα, την Ιξιά και την πόλη της Ρόδου.
Φθάνοντας στο τέλος της διαδρομής στο χώρο στάθμευσης θα προχωρήσουμε προς το μικρό καφέ και από εκεί αριστερά βρίσκεται η είσοδος του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Ακρόπολης της Ιαλυσού και του Μοναστηριού της Παναγιάς της Φιλερήμου ενώ στα δεξιά ξεκινά η οδός της αναπαράστασης των Παθών του Ιησού και ο Σταυρός.
Το Μοναστήρι της Παναγιάς
Στο τέλος των σκαλοπατιών δεσπόζουν η βυζαντινή – ιπποτική εκκλησία και τα μετέπειτα κατασκευασμένα κατά την ιταλική περίοδο κελιά του μοναστηριού που προορίζονταν για κοινοβιακή αδελφότητα φραγκισκανών μοναχών.
Η ιστορία της εικόνας
Υπάρχουν δύο απόψεις για τον τρόπο με τον οποίο έφτασε η εικόνα στο νησί της Ρόδου.
Η πρώτη υποστηρίζει ότι την εικόνα έφεραν τον 10ο με 11ο αιώνα – στη βυζαντινή τότε εκκλησία – μαζί τους από τα Ιεροσόλυμα μέλη του τάγματος του Αγίου Ιωάννη.
Η δεύτερη υποστηρίζει ότι η εικόνα ήταν ήδη εδώ κατά την έλευση του τάγματος το 1309 αλλά άγνωστο από ποιους.
Η εικόνα της Παναγιάς Φιλερήμου κατασκευάστηκε πιθανότατα στην Κωνσταντινούπολη κατά τον 10ο-11ο αιώνα και θεωρήθηκε θαυματουργή τόσο από τους Ιωαννίτες Ιππότες όσο και από τον ντόπιο πληθυσμό για την συμβολή της στην απόκρουση των επιθέσεων των Οθωμανών.
Το 1523 κατά την παράδοση του νησιού στους Οθωμανούς και την αποχώρηση τους , οι ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη πήραν μαζί τους την εικόνα και μετά από περιπλάνηση 479 ετών η εικόνα βρίσκεται τελικά στο Μπλε Παρεκκλήσι του Εθνικού Μουσείου του Μαυροβουνίου.
Παλαιοχριστιανική Περίοδος
Στην αυλή του μοναστηριού σώζεται το σε σχήμα σταυρού βαπτιστήριο της Παλαιοχριστιανικής βασιλικής που χτίστηκε τον 5ο με 6ο αιώνα μ.Χ.
Κατηφορίζοντας στο μονοπάτι δίπλα στα ερείπια του αρχαίου ναού (δείτε παρακάτω) θα βρείτε το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου του Χωστού που χρονολογείται στον 5ο με 6ο αιώνα μ.Χ.
Είναι μετέπειτα διακοσμημένο με τοιχογραφίες του 15ου αιώνα που απεικονίζουν τα Πάθη του Χριστού, το Βίο της Παναγίας και τους προστάτες Αγίους των Ιπποτών.
Η ακρόπολη της αρχαίας Ιαλυσού
Ο λόφος της Φιλερήμου χρησιμοποιήθηκε και στην αρχαιότητα ως χώρος λατρείας αφού αυτό μαρτυρούν τα ερείπια που βρίσκονται δίπλα στην Μονή.
Ήταν η Ακρόπολη της αρχαίας πόλης – κράτους της Ιαλυσού και ο λατρευτικός χώρος του Δία και της Αθηνάς Πολιάδος. Τα ερείπια των θεμελίων του ναού βρίσκονται δίπλα στον Ιπποτικό ναό.
Δίπλα στην κύρια είσοδο του αρχαιολογικού χώρου (πριν τα σκαλοπάτια και το πωλητήριο των εισιτηρίων) βρίσκονται τα σκαλοπάτια που οδηγούν στην δωρική κρήνη.
Η Οδός των Παθών του Ιησού ( Γολγοθάς ) και ο Σταυρός
Απέναντι από την είσοδο του κυρίως αρχαιολογικού χώρου ξεκινά ο δρόμος του Γολγοθά.
Το μονοπάτι κατασκευάστηκε κατά την περίοδο της ιταλοκρατίας (1912-1945) και αναπαριστά σε 14 στάσεις – βωμούς την οδό του μαρτυρίου προς τη σταύρωση.
Στο τέλος της διαδρομής και πάνω σε ένα υπερυψωμένο σημείο – που συμβολίζει το λόφο του Γολγοθά – υψώνεται ένας τσιμεντένιος Σταυρός ύψους περίπου 17 μέτρων.
Ο Σταυρός δεν είναι αυτός που ανέγειραν οι Ιταλοί αλλά χτίστηκε τη δεκαετία του 1990.
Ο αυθεντικός πετρόκτιστος Σταυρός κατεδαφίστηκε κατά τη διάρκεια το δευτέρου παγκοσμίου πολέμου , διότι αποτελούσε στόχο των πολεμικών αεροπλάνων.
Ο Σταυρός είναι εσωτερικά προσβάσιμος και μια στενή σκάλα οδηγεί στο οριζόντιο μέρος του που λειτουργεί σαν μπαλκόνι.
Από το σημείο του Σταυρού μπορεί κάποιος να απολαύσει τη θέα αφού μπορεί να δει τα χωριά Μαριτσά, Παστίδα, το παλιό αεροδρόμιο, ένα μέρος του διαδρόμου του σύγχρονου αεροδρομίου, το χωριό Κρεμαστή, το νησί της Σύμης και τις ακτές της Τουρκίας.
